الهم عجل لولیک الفرج

فرهنگ انتظار

فرهنگ انتظار بایسته هایی دارد که بر دو نوع است .
اول بایسته های نظری که شامل شناخت نظری و همه جانبه مهدویت و انتظار و نیز مطالعه در احوال و تاریخ زندگی حضرت مهدی (عج ) آن پیشوای بزرگ است .
دوم بایسته های عملی که ایجاد رابطه عاطفی و معنوی با وجود مقدس امام زمان (عج ) پیروی از فرمانهای او و آراستگی به فضیلتهایی است که شایسته یاران مهدی (عج ) است .
اولین ومهمترین ویژگی فرهنگ مهدویت شناخت کامل و راستین وجود گرانقدار امام زمان (عج ) این ذخیره بزرگ خداوندی است . اهتمام بر شناخت امام لزوم تبعیت وی را در پی خواهد داشت و پیروی از امام نیز ما را در مسیر تربیت الهی قرار خواهد داد. انسان با شناخت صفات و ویژگی های پیشوایان خود را به صفات ممتاز آنان نزدیک می سازد و راه کمال را در پیش می گیرد. اندیشه در نامها و نشانهای او تامل در نامه ها و فرمانهای او تفکر در حکمت و اسرار غیبت تدبر در هدایت معنوی و ولایت تشریعی و تکوینی در گستره شناخت امام قابل توجه است .
در روایتهای فراوانی از امامان معصوم (ع ) نیز به شناخت امام زمان (عج ) تاکید شده است . رسول خدا(ص ) می فرماید : « من مات و لم یعرف امام زمانه مات میته الجاهلیه )(1 ) (هر که بمیرد و امام زمان خود را نشناسد در مرگ جاهلیت مرده است ).
انتظار سازنده
انتظار رفع تکلیف نیست بلکه فهم تکلیف است . از بایسته های فرهنگ انتظار درک درست و کامل مفهوم انتظار است . در قاموس بعضی از منتظران انتظار به مفهوم منتظر بودن و دست روی دست گذاردن و همه چیز را به حال خود رها کردن است تا سرانجام امام با ظهور خویش جهان را از فساد و تباهی برهاند. در واقع این همان انتظار مخرب و ویرانگر و به نوعی رفع تکلیف است . انسان با چنین برداشتی از مفهوم انتظار هرگز نمی تواند در جهت اصلاح جامعه گام بردارد.
در انتظار سازنده که منتظران واقعی دریافت صحیحی از واژه انتظار دارند فهم تکلیف نهفته است . منتظر با فهم تکلیف به عدالت می اندیشد از هرگونه ظلم و بی عدالتی گریزان است و با هدف فراهم آوردن زمینه های دادگری و اصلاح فردی و اجتماعی می کوشد. بر اساس این عقیده شخص منتظر با آنکه مشتاق دیدار امام دادگر است خود نیز به مسئولیتهایش آگاه است و در راه دست یابی به آرمانهای متعالی اش گام بر می دارد از این رو یاران مهدی موعود را باید در میان جان برکفان انقلاب و دین و حرمت گزاران به خانواده شهیدان وصالحان و نیکان یافت نه در میان ساکنان دیار بی خبری و نه در جمع رفاه زدگان عافیت طلب .
انتظار در این مفهوم فلسفه مقاومت است نه عامل تسلیم انتظار آگاهانه جز اصلاح و راستی ثمری ندارد وبدیهی است که دستاورد مهم چنین انتظاری امید به آینده ای روشن است .
ایمان و اعتقاد و یاوران مهدی (عج )
ایمان از مهمترین سرمایه های انسان خداجوست . پایداری رشادت و فداکاری مومن ریشه در ایمان حقیقی وی دارد. یاران راستین مهدی از مومنانی هستند که ایمانشان آنها را به مرحله ای رسانده که هرگونه شک و شبهه ای را از دلشان زدوده است . (2 ) همان کسانی که به نقل از روایتهای بزرگان دین ترنم روح بخش تلاوت قرآن و مناجات شبانه آنان همچون صدای زنبوران عسل درهم می پیچید و از شب تا صبح به راز و نیاز با خدای خویش مشغولند . (3 ) (آنان کسانی هستند که ) خدا را با بصیرت درون شناخته اند و ایمان به خدا در اعماق جانشان نفوذ کرده است . در راه تقویت ایمان و اجرای دستورهای الهی از هیچ چیز هراس ندارند و از نکوهش هیچ سرزنش کننده ای بیم به دل راه نمی دهند. اینان مصداق این آیه قرآنی هستند که : « ...به زودی خداوند قومی را که آنها را دوست می دارد و آنها (نیز) او را دوست دارند و نسبت به مومنان فروتن و بر کافران سرافراز و مقتدرند به نصرت اسلام بر می انگیزد . » (مائده 54 )
مومنان واقعی کسانی هستند که تنها به خدا عشق می ورزند و جز به خشنودی او نمی اندیشند « یحبهم و یحبونه » در برابر برادران دینی شان فروتن هستند « اذله علی المومنین » با کافران ستمگر و کج اندیش سرسخت خشن و در برابرشان سرافرازند « اعزه علی الکافرین » برای بسط عدل و اجرای فرمانهای الهی همواره در حال جهاد فی سبیل الله هستند « یجاهدون فی سبیل الله » و در جهت نابودی کافران وبرچیدن بساط ستمگران کوشا و از هیچ ملامتی پروا ندارند « و لا یخافون لومه لائم » .
همه این ویژگیها در انسان مومن از اعتقاد حقیقی او به خدا و ایمان به مقصد اصلی نشئت گرفته است . آنان به چنان شهامتی رسیده اند که از شکستن سنتهای غلط ومخالف و ایستادگی در مقابل باورهای نادرست محیط و هجوم افکار عوامانه و محافظه کاران منحرف هیچگونه تردیدی به خود راه نمی دهند. آری بدست آوردن چنین موفقیتی افزون بر کوشش خود فرد. به سبب فضل خداوند است که به هر کس بخواهد و شایسته ببیند عطا می کند که « ذلک فضل الله یوتیه من یشا » .
عبادت یاران مهدی (عج )
آنان پارسایان شب اند که تا بامدادان به ذکر و راز و نیاز و بر قیام و قعودند. آتش عشق به معشوق و معرفت به ذات باری تعالی خواب را از دیدگان آنان ربوده است .
جز خم ابروی هیچ محرابی ندارم
جز غم هجران رویش من تب و تابی ندارم
گفتم اندر خواب بینم چهره چون آفتابش
حسرت این خواب در دل ماند چون خوابی ندارم
سر نهم بر خاک کویش جان دهم در یاد رویش
سر چه باشد جان چه باشد چیز نایابی ندارم (4 )
مردانی که شب هنگام زمزمه تلاوت قرآن و ذکر مناجات شان همچون صدای زنبوران عسل در هم بپیچد و هیبت الهی آنان را به قیام وادارد و بامدادان سوار بر مرکبها شوند آنان راهبان شب اند و شیران روز . (5 )
این همه حاصل ایمان نهفته در قلب آنان است و هر چه درجه ایمان آنها بالا رود اینگونه اعمال نیز در زندگی شان فزونی خواهد یافت و هیچ مانعی بر سر راه آنان نخواهد ماند. جهاد و کوشش نه تنها آنها را از عبادت و راز و نیاز به درگاه الهی باز نمی دارد بلکه سبب می شود تا حلاوت ایمان را بیشتر بچشند و همه کارها و رفتارهای خود را جلوه الهی دهند که چه رنگی بهتر از رنگ الهی !
« صبغه الله و من احسن من الله صبغه و نحن له عابدون » (بقره 138 ) (رنگ الهی و چه رنگی نیکوتر از رنگ الهی و ما او را پرستش می کنیم ).
یاران مهدی (عج ) آمران به معروف و ناهیان از منکر
رسالت حضرت مهدی (عج ) و یاران باوفایش احیای دین خدا و اتمام رسالت انبیا و اولیا و اصلاح زمین از بدعتها و ظلمهایی است که ظالمان وفاسدان بر زمینیان تحمیل کرده اند منتظران حقیقی مهدی می خواهند نقاب تزویر را از چهره مزدوران برکشند و رسالتشان را در برپایی قسط و عدل می دانند : « یملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا » (6 )
سیره رسول گرامی اسلام و امامان معصوم (ع ) مبتنی بر امر به معروف و نهی از منکر بود و از بدو دوران کودکی تا واپسین لحظه های حیات همواره بر آن اساس رفتار کرده اند. یعقوب سراح خدمت امام صادق (ع ) می رسد در حالیکه حضرت در کنار گهواره فرزندش حضرت موسی بن جعفر ایستاده بود و با او سخن می گفت . یعقوب می گوید من نشستم تا امام از سخن گفتن با فرزندش فارغ شد پس برخاستم . امام صادق (ع ) به من فرمود : نزدیک سرورت بیا و او را سلام گوی . من نزدیک گهواره رفتم و به کودک سلام کردم . امام موسی بن جعفر(ع ) از درون گهواره با زبانی فصیح و گویا سلام را پاسخ گفت و فرمود : « اذهب و تغیر اسم ابنتک التی سمیتها امس یبغضه الله » (برو آن نام را که دیروز بر دخترت نهاده ای تغییر ده زیرا آن اسم را خدا دشمن دارد).
آنگاه امام صادق (ع ) فرمود : به دستور فرزندم عمل کن تا هدایت یابی . من نیز به دستور آن حضرت عمل کردم و نام دختر یک روزه ام را تغییر دادم . (7 )
بنابر این یکی از صفتهای برجسته یاران حجت امر به معروف و نهی از منکر است امام صادق (ع ) در تفسیر آیه « الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصلاه و اتوالزکاه و امروا بالمعروف و نهوا عن المنکر و لله عاقبه الامور » می فرماید : (برای آل محمد(ص ) مهدی و اصحاب او خداوند متعال مشارق و مغارب زمین را به تصرف آنها در آورد و دین را آشکار سازد و خداوند متعال به وسیله او و یارانش بدعتها و باطل را از بین می برد همچنانکه سفیهان حق را بمیرانند تا جایی که اثری از ظلم دیه نشود و امر به معروف و نهی از منکر خواهند کرد و عاقبت کارها بدست خداست . )(8 )
ولایت مداری اصحاب مهدی (عج )
امامت و رهبری از ارکان دین اسلام و محور و اساس همه کارها اعم از عبادی و غیرعبادی است . حضرت علی (ع ) در این باره می فرماید : « و انه لیعلم ان محل القطب من الرحا » (9 ) (و او ـ ابوبکر ـ خوب می دانست من در گردش حکومت اسلامی همچون محور سنگهای آسیابم ـ که بدون آن آسیاب نمی چرخد ـ
همه اعمال فردی و اجتماعی مردم باید تحت تاثیر امامت باشد. از این رو. ایمان به رهبری زمینه ساز رستگاری مسلمانان است . مسلمانان صدر اسلام با ایمان و اطاعت از رهبری و پیامبر در مدتی کم از حضیض ذلت به اوج عزت رسیدند چرا که به فرمان خدا به آنچه پیامبر می فرمود گردن می نهادند : « و ما آتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا » (حشر 7 )
بعد از رسول خدا(ص ) پیروان آن حضرت همان عقیده و ایمان را به ائمه اطهار(ع ) داشته اند ویاران حجت (عج ) نیز بیش از همه به امام زمان (عج ) ارادت دارند که این عشق و ایمان از وجود آن حضرت سرچشمه می گیرد.
« یتمسحون بسرج الامام علیه السلام یطلبون بذلک البرکه » (10 ) (آنان برای تبرک دست خویش را به زین اسب امام می کشند و بدین سان تبرک می جویند).
انسان خداجو به واسطه عشق به امام سر از پا نمی شناسد برای اطاعت و اجرای فرمانهای او شب و روز را نمی شناسد و در راه فرمانبرداری او مطیع تر از یک کنیز نسبت به مولایش است و در هنگام بروز خطر برای دفاع از وجود او جانش را فدا می کند . (11 )
کیست کاشفته آن زلف چلیپا نشود
دیده ای نیست که بیند تو و شیدا نشود
نازکن ناز که دلهای همه در بند تواند
غمزه کن غمزه که دلبر چو تو پیدا نشود
سر به خاک سر کوی تو نهد جان از دست
جان چه باشد که فدای رخ زیبا نشود(12 )
این عشق و علاقه میان امام و یارانش به حدی به هم گره خورده است که « آنچه شخص امام بدان وصف شده است آنان نیز به آن توصیف گشته اند. هنگامی که به طرف مکانی حرکت می کنند ترس از آنان پیشاپیش در دل مردمان می افتد. آنان دست از شمشیر خود در پیکار با دشمنان دین باز نمی گیرند تا آنکه خدای تعالی راضی شود و این همه به سبب آن است که یاران مهدی شیعه کاملی برای مولای خود هستند و افعال و صفاتشان مطابق افعال و صفات امام است » . (13 )
شجاعت یاران مهدی (عج ) و آرزوی شهادت
ترس از خصلتهای ناپسند یک انسان برگرفته از ضعف ایمان سستی یقین و ناتوانی نفس است : « شده الجبن من عجز النفس و ضعف الیقین » (14 )
شخصی که به رحمت الهی و پاداش روز جزا یقین ندارد همواره در نوعی بیم و هراس بسر می برد. ترس از آن دارد که هر لحظه دفتر عمرش بسته شود و از این دیار کوچ کند اما شخص باایمان در دنیایی پر از امید بسر می برد و در همه مشکلات تکیه گاهش خداست و یقین دارد که « ولله العزه و لرسوله و للمومنین » (منافقون 8 )
با چنین اعتقادی دلیلی ندارد که فرد احساس ضعف و ترس کند بلکه ترس را عار و ننگ و نقصی برای خود می داند و برای دوری از آن می کوشد : « احذروا الجبن فانه عار و منقصه » (15 )
یاران مهدی که قلبشان لبریز از عشق به خدا و یقین به روز جزا و یاری پروردگار است از هیچکس هراسی به دل ندارند.
یاد روی تو غم هر دو جهان از دل برد




صبح امید همه ظلمت شب باطل کرد(16 )
یکی از محکهایی که خداوند با آن افراد راستگو و با ایمان را از افراد دروغگو جدا می سازد تمنای مرگ است . (جمعه 6 ) هر مومن دل سوخته و عاشق کوی یار قرب الی الله و هم نشینی بااولیا رادوست دارد و همواره در تمنای مرگ است .
آتش به جانم افکند شوق لقای دلدار
از دست رفت صبرم ای ناقه پای بردار(17 )
« لو لا اجل الذی کتب الله علیهم لم تستقر ارواحهم فی اجسادهم طرفه عینی شوقا الی الثوات وخوفا من العقاب » . (18 ) (اگر نبود اجلی که برای آنها نوشته شده است برای لحظه ای ارواح شان در کالبد جانشان آرام نمی گرفت از شوق رسیدن به ثواب و ترس از عذاب الهی ).
اصحاب حجت (عج ) که اما خویش را بامعرفت دریافته اند هستی شان را در وجود وی فانی می بینند و عاشق شهادت و در راه او هستند : « بدعون بالشهاده و یتمننون ان یقتلوا فی سبیل الله شعار هم یا لثارات الحسین علیه السلام » (19 ) . (همواره شهادت کشته شدن در راه خدا را آرزو می کنند و شعار آنان یالثارات الحسین ـ بیایید به طلب خون حسین ـ است ).
و زبان حالشان این است :
مرگ اگر مرد است گو نزد من آی
تا در آغوشش بگیرم تنگ تنگ
من ز او جانی ستانم پر بها
او ز من دلقی (20 ) ستاند رنگ رنگ
(مولانا)
دلهای پولادین اما نورانی ویژگی یاران مهدی (عج )
از دیگر صفتهای یاوران مهدی (عج ) قلب قوی و پولادین آنهاست که از آنها در روایتهای مختلف به پاره ای آهن یاد شده است :
« تجیی الرایات السود من قبل المشرق کان قلوبهم زبر الحدید » (21 ) (در زمان ظهور حضرت مهدی (عج ) پرچم های سیاه از جانب شرق خواهد آمد که بر گرد آنها افرادی هستند با دلهایی همچون پاره های آهن سخت و محکم .
در روایتی دیگر هم می خوانیم که قلبهای آنها حتی سختتر از پاره های آهن است : « و ان قلب رجل منهم اشد من زبر الحدید » (دلهای آنها ـ یاران مهدی (عج ) ـ از پاره های فولاد محکمتر است ) . (22 )
آری پنجره قلب های آنها رو به آسمان معنا گشوده است و دلهای خویش را به ریسمان الهی پیوند داده اند. آنان خانه های دل خود را با قندیل های ایمان روشن کرده اند : « کان قلوبهم القنادیل و هم من خشیه الله مشققون » . (23 )
اینان با پشتوانه ای بزرگ از ایمان واقعی به خدا و یقین به روز جزا و هدفی مقدس همچون مشعل هایی فروزانند که دلهای استوارشان بسان قندیل های نور در سینه سترگشان آویخته است . این رادمردان تنها به خدای خویش دل داده اند وتنها از او هراس دارند وقلبشان را به یاد او قوت بخشیده اند که « الا بذکرالله تطمئن القلوب » . (رعد 28 )
قدرت جسمانی اصحاب مهدی (عج )
در بسیاری از روایتها قدرت یاران مهدی را برابر با چهل مرد شمرده اند که این قدرت جسمانی آنها بر گرفته از ایمان راسخ به خداوند یقین به امامت و حقانیت هدف آنهاست . یاوران مهدی با چنین توانایی جسمی و روحیه عالی می توانند ظلم و جور را از صحنه گیتی براندازند.
با این اوصاف آنها سدی محکم نیزه و شمشیر برنده و رکن رکینی هستند که حضرت لوط (ع ) هنگام رویارویی با قوم کافر منحرف خود یارانی چون آنها را آرزو می کرد و می گفت : « ای کاش مرا قوتی و یا پناهگاهی امن و استوار می بود که از شر شما محفوظ می ماندم » .
امام صادق (ع ) در تبیین این گفتار فرمود : « این آرزویی است بر قدرت قائم مهدی (عج ) و استواری یارانش که همان ارکان محکم هستند. هر کدام از مردان و یاران مهدی (عج ) دارای قدرت چهل مرد هستند. دلهای آنها از پاره های فولاد محکمتر است . اگر بر کوهها بگذرند کوهها در هم فرو می ریزند. دست از شمشیرهای خود بر نمی گیرند تا آنکه خدای تعالی راضی شود » . (24 )
تشبیه قلبهای آنان به پاره های آهن یا سنگ برای تاکید بیشتر به استواری و شهامت آنان و نفی هرگونه ترس و وحشت از قلبها و افکارشان است . بیان امام صادق (ع ) به برابری نیروی هر یک با چهل مرد به معنای محدود کردن این نیرو نیست بلکه برای نشان دادن میزان بسیار بالای قدرت ایشان است و اشاره به اینکه هر کدام از توان و نیروی فراوانی برخوردارند . (25 )
منبع : ویژه نامه شمس ولایت بنید فرهنگی و خیریه نیمه شعبان مسجد آیت الله انگجی تبریز
پی نوشتها :
معاونت پژوهشی مرکز بررسیهای اسلامی صدا وسیما
1 ـ محدث قمی سفینه البحار ص 32
2 ـ همان
3 ـ محمدباقر مجلس بحارالانوار ج 52 ص .308
4 ـ دیوان امام خمینی ص .149
5 ـ بحارالانوار ج 52 ص .308
6 ـ همان ج 48 ص 19 ج .24
7 ـ علامه بحرانی مدینه المعاجز ج 6 ص .224
8 ـ علامه بحرانی . الحجه فیما نزل فی القائم الحجه ص .143
9 ـ امامی و آشتیانی . ترجمه و شرح فشرده ای بر نهج البلاغه ج 1 خطبه 3 ص .64
10 ـ بحارالانوار ج 48 ص .19
11 ـ همان .
12 ـ دیوان امام خمینی ص .112
13 ـ سیدمحمد صدر تاریخ ما بعدالظهور ص .505
14 ـ سیدحسن شیخ الاسلامی هدایه العلم فی تنظیم غررالحکم ص .17
15 ـ همان .
16 ـ دیوان امام خمینی ص .81
17 ـ کلیات شیخ بهایی ص .70
18 ـ فیض الاسلام نهج البلاغه ص .612
19 ـ بحارالانوار ج 2 ص .308
20 ـ مراد از دلق در اینجا بدن است .
21 ـ الحاوی للفتاوی ج 2 ص .64
22 ـ بحارالانوار ج 52 ص .327
23 ـ همان ص .308
24 ـ همان ص .327
25 ـ سیدمصطفی علامه مهری مهدی موعود یارانی اینگونه دارد صص 32 و .36

آب زلال حیات

در روایات دینی تعابیر زیبایی درباره ظهور مهدی موعود(عج ) و نجات و رهایی انسان آمده است که از آن جمله می توان از دو تعبیر « روز » و « آب » یاد کرد. زیرا روز با زندگی روشن و گرم ارتباط دارد و شب با زندگی تاریک و سرد. روز به دوران عدالت بنیاد ظهور تفسیر شده و شب به روزگار ستم بنیاد حکومتهای طاغوتی دوران پیش از ظهور.
محمدبن مسلم (راوی معروف ) می گوید : از امام باقر « ع » پرسیدم : مقصود از آیه « واللیل اذا یغشی » (سوگند به شب هنگامی که فرو پوشد همه چیز را) چیست فرمود : شب اشاره به آن است که سد راه علی (ع ) شد و (فروغ روشنی بخش حکومت قرآنی ) او را فرو پوشاند. « والنهار اذا تجلی » (سوگند به روز هنگامی که آشکار شود) روز اشاره به قائم ماست که چون خروج کند دولتش به همه دولتهای باطل چیرگی یابد . (1 )
همچنین تعبیر « آب » و از دست دادن آب و دستیابی به آب گوارا و زلال تعبیر نمادین (سمبلیک ) و لطیف از وضع انسان در روزگاران پیش از ظهور است .
علی بن جعفر برادر امام کاظم (ع ) می گوید : به امام گفتم تاویل این آیه چیست « قل ارایتم ان اصبح ماوکم غورا فمن یاتیکم بما معین : بگو اگر آبتان در زمین فرو رود چه کسی شما را آب روان خواهد داد » (2 )
امام فرمود : یعنی هرگاه امامتان را از دست دادید کیست که امام دیگری برای شما بیاورد (3 )
این دو تعبیر درباره حضور و ظهور امامت در جامعه یعنی تعبیر آب و روز تعبیری بسیار گویا است و ترسیمگر چگونگی حیات انسانی است در دوران پیش از ظهور و پس از آن . زندگی انسان پیش از ظهور زندگی در کویر خشک و بی آب زندگی است یا چون زندگی در شب تاریکی است که راه از چاه باز شناخته نمی شود. زندگی بدون عنصر حیاتی آب همآغوش زوال و نابودی است چنانکه زندگی در شب پویایی و تپش زندگی را ندارد و ایستایی و بی تحرکی بر آن حاکم است . انسان در شب باید پلکها را برهم نهد و از فعالیت و کار دست بشوید و به انتظار سپیده و روشنی به سر برد. و بدینسان و با این تعبیرها وضع زندگی انسان در روزگاران پیش از ظهور امام و راهنما تبیین گشته است . (4 )
پاورقی :
1 ـ بحار ج 51 ص 49
2 ـ سوره ملک (67 ) آیه 30
3 ـ غیبت نعمانی ص 176
4 ـ عصر زندگی ص 237

سلام بر حسین (ع)

سلام بر تو ای نزدیک ترین نام به خدا! سلام بر تو ای سفینه عشق! مدینه را شور حضور تو پر کرده است. شمیم لبخند پنجره ها! فضا را عطرآگین نموده و آسمان، خیره به نورافشانی مُنزل وحی، نام زیبای تو را زمزمه می کند و زمین چه سعادتمند، گهواره حضور تو پیدا شده است. ای رهبر عاشقان و دلدادگان، ای حسین (ع) میلادت گرامی و پاینده باد.

عید مبعث

بعثت

ویژه بزرگداشت مبعث رسول اکرم حضرت محمد(ص )
هدف اصلی بعثت پیامبران کدام است آیا پیامبران برای آبادی دنیای مردم آمده اند و یا به سعادت اخروی آنان نظر داشته اند و یا این که هدف آنان دنیا و آخرت با هم بوده است
شماری از روشنفکران غرب باور و غرب زده و گرفتار به بیماری مزمن غرب زدگی در ایران با الگوگیری و کپی برداری از نوشته های متفکران غربی مطرح کرده و این جا و آن جا گفته و نوشته اند : هدف پیامبران جز دعوت به خدا و آخرت نبوده است . تجزیه و تحلیل سخنان این گروه و پاسخ بایسته به شبهه های آنان درخور مقاله ای مستقل است . ولی ما در این جا به گونه گذرا و در حد یک دلیل بر جامع بودن اسلام بسنده می کنیم .
برای پاسخ به پرسشهای یاد شده می توان از دو چشم انداز : بیرون دینی و درون دینی به بحث پرداخت . ولی چون استاد شهید در این جا نیز به دلیلهای درون دینی پرداخته اند ما نیز از همان چشم انداز به بحث خواهیم پرداخت . آیاتی که در آنها هدف رسالت پیامبران آمده بسیار است :
دریک دسته از آیات دعوت به توحید و پرستش خدا و پرهیز از طاغوتان 1 و در دسته ای دیگر دعوت به حیات اخروی تزکیه تعلیم کتاب و حکمت آزادسازی انسانها از غلها و زنجیرها برپایی عدالت اجتماعی و مبارزه با مفاسد اجتماعی و اصلاح جامعه از اهداف مهم پیامبران شمرده شده است 2.
استاد شهید آیت الله مطهری در آثار خود به تفسیر و شرح آیاتی که هدفهای پیامبران را بازگو می کنند پرداخته است و در یک جمع بندی دو هدف زیر را اصلی ترین هدف پیامبران از دیدگاه قرآن کریم می داند : 3
1 ـ شناختن خدا و نزدیک شدن به او
2 ـ برقراری عدل و قسط در جامعه بشری
وی برای هدف دوم به آیه شریفه زیر استدلال می کند :
لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط و انزلنا الحدید فیه باس شدید و منافع للناس
ما پیامبران را با دلائل روشن فرستادیم و با آنان کتاب و میزان فرو فرستادیم تا مردم عدل و قسط را بپا دارند و آهن را فرستادیم که در ان صلابت شدید و منفعتهایی برای مردم است .
تکیه بر « حدید » به عنوان عامل قدرت بیانگر این است که پیامبران با بعثت و نبوت خویش می خواهند تحولی بزرگ را در جامعه به وجود آورند دگرگونی که طاغوتان و مستکبران از آن سخت نگران و ناخشنودند. روشن است که طاغوتان با این دگرگونی که حاکمیت آنان را درهم می شکند و کاخ آرزوهای آنان فرو می ریزد به مقابله برمی خیزند و با همه توان برای شکست این حرکت می کوشند.
در اینجاست که پیامبران پس از ارائه نشانه های روشن و عرضه معیارهای سنجش برای پدیدآوردن جامعه ای براساس قسط و زدودن بازدارنده های راه نیاز به « حدید » و حرکتهای مسلحانه پیدا می کنند تا با ستم پیشگان به نبرد برخیزند :
و کاین من نبی قاتل معه ربیون کثیر فما وهنوا لمااصابهم فی سبیل الله وما ضعفوا و ما استکانوا والله یحب الصابرین 5
چه بسا از پیامبران که خدا دوستان بسیاری همراه آنان به نبرد پرداختند و در آنچه در راه خدا به آنان رسید سستی نگرفتند و ناتوان نشدند. خدا صابران را دوست دارد.
امام خمینی در تفسیر آیه : « لقد ارسلنا رسلنالله » به شرح سخن گفته که ما چکیده ای از آن را در این جا می آوریم :
« همه انبیا از آدم تا خاتم برای اصلاح جامعه آمده اند و در این راستا تلاشهای بسیار کردند آیه شریفه « عدالت اجتماعی » در میان مردم را یکی از اهداف پیامبران دانسته است . تناسب « حدید » با برپایی عدالت اجتماعی به این صورت است که : پیامبران دعوت خود را شروع می کنند و در جهت پیاده کردن اهداف خود هستند اگر گروهی سد راه شدند نخست باید با بینات و موازین با آنها سخن گفت و اگر نشنیدند با « حدید » باید در برابر آنها ایستاد.
همه پیامبران این گونه بودند. خداوند موسی (ع ) را به سراغ فرعون می فرستد تا با سخنان نرم با او سخن بگویند و وقتی که این سخنان در او کارگر نمی افتد نوبت به قیام می رسد. آیا می شود گفت که پیامبراسلام (ص ) کاری به کار جامعه نداشته است . آن بزرگوار کدام روزش از مسائل سیاسی خارج بود. دولت تشکیل می داد با کسانی که بر ضد اسلام و مردم بودند جنگ می کرد مساله دخالت در سیاست در راس تعلیمات انبیاست . مگر قیام به قسط بدون دخالت در سیاست امکان پذیر است . 6
با توجه به آنچه که آوردیم سستی و بی پایگی سخنان زیر به خوبی روشن می شود :
« معنی و منظور آیه آن طور که بعضیها تصور و تبلیغ کرده اند این نیست که مردم و دیگران را برای مبارزه با ظلم استبداد و استکبار یا بسط عدالت و دیانت در دنیا بسیج نمایند بلکه خود مردم در اخلاق و رفتارشان عامل به عدالت و قسط باشند کتاب و میزان راهنمای آنان در این کار بوده 7...
چرا این سخن سست است و بی پایه زیرا با پند و اندرز تنها اصلاح جامعه امکان پذیر نیست . آیا در جامعه ای که فقر تباهی ستم و دهها فساد دیگر وجود دارد می توان دیانت را در میان آنان رواج داد اگر جواب مثبت است چرا پبامبران با مفاسد اجتماعی مبارزه می کردند8 و با ستمگران و تباهی آفرینان می جنگیدند روشن است زیرا بدون اینها نمی توان عدالت اجتماعی را حاکم ساخت . تنها در روزگار پیامبراسلام (ص ) بیش از هفتاد جنگ و درگیری رخ داده که در بسیاری از آنها آن بزرگوار رهبری جنگ را مستقیم برعهده داشته است .
اگر پیامبران تنها در اندیشه تبلیغ معارف و پند و اندرز مردم و دعوت آنان به آخرت بودند نه نیازی به « حدید » بود و نه نیروی مسلح و نه نبرد و درگیری صرف تبلیغ آخرت چه ضرری برای فسادانگیزان داشت که در برابر آن می ایستادند و از گسترش دعوت پیامبران جلو می گرفتند بی گمان پیامبران همواره بر آن بوده اند سلطه کافران و مشرکان را بردارند و قدرت آنان را درهم شکنند تا بتوانند حکومت الهی ـ مردمی را به پا دارند.
استاد شهید به هنگام تحلیل انقلاب و زوایای آن انقلاب و نهضت پبامبراسلامی (ص ) را انقلابی سیاسی اجتماعی اقتصادی و ادبی دانسته است . از استاد شهید سئوال می شود ممکن است انقلابی مذهبی داشته باشیم که به دیگر ابعاد نظر نداشته باشد در پاسخ می گوید :
« در مذهب به معنای اعم که جامعه شناسان می گویند بله اما در مذهبی که پبامبران راستین آورده اند نه . البته منظور پیامبرانی است که صاحب شریعت و کتاب بوده اند... از زمان نوح (ع ) هر پیغمبری که آمده است و نظم مذهبی موجود را به هم ریخته به نظم اجتماعی هم توجه داشته و در پی اصلاح آن بوده است بخصوص قرآن در این زمینه تاکید می کند که : « لقد ارسلنا رسلنالله » یعنی بر هم زدن یک نظم فاسد موجود و استقرار یک نظم عادلانه مطلوب هدف همه رسالتها و نبوتها بوده منتهی این امر در اسلام ختمیه محرزتر و مشخص تر است 9.
حکومت و اداره جامعه جزو برنامه های پیامبران الهی بوده است . از پیامبراکرم (ص ) نقل شده که آن بزرگوار فرموده :
« حکومت بنی اسرائیل را همواره پیامبران بر عهده داشته اند. هر پیامبری که از دنیا می رفت پیامبر دیگری جای او را می گرفت . .. » 10
قرآن کریم نیز به روشنی از حکومت بسیاری از پیامبران سخن گفته است :
فقد آتینا آل ابراهیم الکتاب و الحکمه و آتیناهم ملکا عظیما11
به تحقیق ما خاندان ابراهیم را کتاب و حکمت دادیم و به آنها « ملکی » بزرگ دادیم .
علامه طباطبایی می نویسد :
« مراد از « ملک » تسلط بر امور مادی و معنوی است که شامل نبوت ولایت و هدایت مردم نیز می گردد . » 12
گزیده سخن این که دقت در هدفهای پیامبران و شیوه برخورد آنان با قدرتهای زمان و... نشانگر این است که آنان در پی ایجاد حکومتی الهی بوده اند. (طلایه دار صبح یادنامه استاد شهید مرتضی مطهری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم )
پاورقی :
1 ـ سوره نحل آیه 26 سوره انبیا آیه 25
2 ـ سوره اعراف آیه های 59 157 سوره بقره آیه 129 سوره آل عمران آیه 164 سوره حدید آیه 25 سوره هود آیه 88 سوره شعرا آیه 151
3 ـ مجموعه آثار ج 175 2 ـ 176
4 ـ سوره حدید آیه 25
5 ـ سوره آل عمران آیه 144
6 ـ صحیفه نور ج 146 15
7 ـ مجله کیان شماره 54 28
8 ـ سوره هود آیه 88 سوره اعراف آیه 142
9 ـ پیرامون انقلاب اسلامی 128
10 ـ صحیح مسلم ج 1471 3 ج 1842 کتاب الاماره باب 10
11 ـ سوره نسا آیه 54
12 ـ المیزان علامه طباطبایی ج 4 375 و 377
تکیه بر « حدید » به عنوان عامل قدرت بیانگر این است که پیامبران با بعثت و نبوت خویش می خواهند تحولی بزرگ را در جامعه به وجود آورند. از این تحول و دگرگونی طاغوتان و مستکبران به شدت نگران و ناخشنودند و روشن است که حاکمیت آنان را درهم می شکند و کاخ آرزوهایشان را فرو می ریزد و از همین رو به مقابله با آن بر می خیزند و با همه توان برای شکست این حرکت می کوشند
پیامبران همواره بر آن بوده اند که سلطه کافران و مشرکان را از بین ببرند و قدرت آنان را درهم شکنند تا بتوانند حکومت تشکیل دهند و به برنامه ریزی و اداره جامعه بپردازند
در یک نگرش کلی می توان دو هدف محوری و اساسی برای بعثت پیامبران برشمرد. هدف اول شناختن خداوند و نزدیک شدن به او و هدف دوم استقرار عدل و قسط در جامعه بشری با تشکیل حکومت الهی